LAJTHITJE DIMËRORE
Roman
Rozi Theohari
Lajthitje dimërore
ROZI THEOHARI
LAJTHITJE
DIMËRORE
R O M A N
Shtëpia Botuese “Vatra”
Tiranë, Shkurt 2004
Rozi Theohari
Redaktor:
NIKO DAKO
Ilustrimet:
PANDI MELE
Përkujdesja grafike:
BUJAR KAROSHI
Botues:
SHB “VATRA”
© Autori
ISBN 99927-927-2-8
Shtypur në shtypshkronjën “Dita 2000”
Lajthitje dimërore
MOTRËS SIME
AFËRDITA
Rozi Theohari
Lajthitje dimërore
1
– Lajme të reja për këshillin e familjes! – tha
xha Mihali, duke ngjitur shkallët me kujdes e duke
tundur një zarf.
Gliqeria, e shoqja, po dremiste në minderin e
kuzhinës, e nanuritur nga avujt kundërmues të
gicit në furrën e sobës. Ajo nuk e kishte dëgjuar
të trokiturit e pandërprerë të postierit në portën e
jashtme.
– Gliqe moj, që fjetsh të madhë..., hap veshët
mirë e dëgjo ç’të shkruan jot kushërirë.
Gliqëria lëvizi trupin e mbushur, shkundi kokën
me flokët e dendur të mbledhur topuz prapa dhe
hekurosi me dorë palat e gushës.
- Vëri dru sobës dhe më sill syzet këtu, urdhëroi
ajo.
Xha Mihali, “xhaxhai i dasmave”, si ia kishin
ngjitur nofkën, ishte trupthatim, por fytyrën e
kishte të rumbullaktë e faqekuqe, ashtu siç e kanë
zakonisht njerëzit e qytetit S. Ai zotëronte një zë
të hatashëm, ndaj e thërritnin rëndom nëpër
dasma e gostira.
– Ncë... ncë... ncë...,- rrahu gjuhën “xhaxhai i
dasmave”, - domethënë u bëka aheng edhe pa xha
Mihalë!...
Rozi Theohari
Ai i vari syzet në hundën e madhe të Gliqerisë
dhe u mbështet përbri saj, në këndin e shtruar
me velenxën e kuqe.
– E di ç’ke? Lexoje më mirë ti, se mua më
dridhen duart, - tha Gliqeria dhe u mbështet në
jastëkun e qëndisur me zogun e parajsës.
“... Të dashurit tonë Mihal dhe Gliqëri, - nisi të
lexonte ai. – Ja ku po ju shkruaj të nesërmen e
dasmës... Ju falemnderit për peshqeshin, jua
paçim borxh në gëzimet tuaja... Na erdhi keq që
s’ju kishim këtu, por ju japim të drejtë, është rrugë
e largët, dimër, ftohtë...”
Gliqeria e ndërpreu dhe tha nëpër dhëmbë:
– Posi, posi, se ra sheqeri në ujë. Dasmë në
mes të dimrit.
“... Të keqen, Gliqeri, mos je akoma e zemëruar
me gjithë ato gjërat e papëlqyera që ndodhën me
krushqinë e Koli Çezmaxhiut? Mblesëria jote ishte
pikë, e goditur, po kjo dambllamadhja jonë na
turpëroi soj e farefis e na bëri të degdisemi e të
rrojmë larg jush... Po edhe këtu nuk jemi rehat.
Ishte e thënë që ajo, pikërëna ime bijë, të martohej
shpejt me këtë djalin që e kishte pleksur...”
Gliqeria dëgjonte duke rrudhur buzët, në fytyrë
i dukej qartë fyerja dhe moskokëçarja njëkohësisht.
– Ja ku shkruan arsyen pse e bënë dasmën
kaq me ngut, - sqaroi Mihali.
– Eh...,ajo dihet..., u bë modë sot me nuset...
Në kokë u lëviz velloja, në bark kalamani! - Tha
Gliqeria me shpoti.
– Mos ia këput më tym kështu për Mirelën tonë,
mos grua, dëgjo njëherë...
” ...Gliqeri motër, dasmën e bëmë pak rrëmbyerpër shkak të sime vjehrre. Është shumë, shumë
sëmurë, ç’t’ju them. Hem ajo vetë po vuan, hem
Lajthitje dimërore
tërë shtëpia. Pleqëri hesapi. “ Dua, thoshte, të ha
dhe dasmën e mbesës, pa të vdes.” ... Dhëndrin
pothuaj s’e njohim fare. Na vinte rrallë se kanë
shumë punë. Besoj, më shumë do ta njihni ju
andej. Një gjë, veç, Gliqeri xhani, kam merak për
çupën. Rri, rri, mendohem dhe them: “Si u bë kjo
punë kështu! Me një të parë dhe..., fejohu. Pastaj,
dhe dasma u bë shpejt. Më ha meraku se si do të
shkojnë me njëri – tjetrin...”
– Po domosdo që do ta hajë. Kur bën punë me
kleçka, - s’duroi dot Gliqeria.
“... Dhëndri s’para donte, po kësaj sonës i hipi
në kokë, ja të shkojmë në mal, ja s’ka. Më një të
janarit nisen, prandaj ju lutemi tepër, si farefis i
afërm që jemi, na i kini kujdes...”
– Kot që s’shkuam, Gliqe, – mërmëriti xha
Mihali tek palosi letrën.
– Ku? ... – Iu hakërrua ajo të shoqit.
Në dasmë, de... Gjithnjë kokën tënde ke
dëgjuar! Po të isha unë atje do ta tundja... Do t’i
përdridhja të gjithë si fugë... Dhëndri me nusen
do të sevdalliseshin më shumë... , rakia do të
derdhej lumë..., çupat do të digjeshin në faqe, pa
do ta pija e ta bëja thumb e karroqe atë
gojështhururin, krushkun Nasi me mustaqet...
– Nuk do të kataferrje gjë jo, ... jo, e ka marrë
ferra uratën, - rënkoi lehtë Gliqeria. – Që s’i kanë
punët mirë, duket sheshit... Kam frikë se ai
dhëndri na e ka gënjyer çupën.
– E pse nuk të shkon në mend se çupa jonë
mund ta ketë “gënjyer” dhëndrin? Sot martohen
të gjithë me sevda... Harroje Mit Gradishtën që
ka mblesëruar tim atë dhe nja dhjetë qorra... pardon...
qerre me burra e gra!
– Ç’t’u kujtua Miti i shkretë!
Rozi Theohari
– M’u kujtua se më erdhi në gojë kënga :
Atje poshtë te Larushku
Më i madh dhëndri se krushku! ...
Xha Mihali filloi ta hollonte, ta dridhte, ta zgjatte
e ta spërdridhte zërin, sa kënga mori mëhallën.
– E, e mjaft, de, mjaft...Kur zë një pa një e
s’pushon... Pa na thuaj, kujt ja ke ngritur këtë
këngë? – Pyeti Gliqeria.
– Pa shikoje një herë atë derrkuckin, se më
duket u poq,– lëpiu buzët Mihali, pastaj vazhdoi: -
Në Larushk, që thua zotrote, më thirrën në një
dasmë... Mblesërinë e kishte bërë Mit Gradishta,
po e kishte katranosur kësaj here... Dhëndri ishte
më i madh se vjehrri... Isha i ri atëherë, azgan
djalë, zërin e kisha bilbil, oreksin mashalla. Mund
të kapja një burrë për jake të xhaketës me dhëmbë
e ta ngrija havadan. Dasma po, me të ngrëna e
me të pira pa hesap..., që thua zotrote, e stisa dhe
u ngrita e këndova këtë këngë!
– I di, i di, të gjitha këto, - s’iu durua së shoqes,
-po për cilin e ke stisur këtë këngë?
– E hë... , s’ta tregoj ... , sekret profesional! –
Qeshi Mihali. – Po thuaj si të duash, rruan e
trashëguan, janë dhe sot, pardon, e shoqja me
fëmijët, se plaku është harruar që kur ka vdekur.
E, t’i përmënd të gjitha këto, e nderuara ime zonjë,
për të të bindur se dasmat që kam dasmuar unë,
kanë qëlluar të mbara dhe çiftet kanë rruar,
trashëguar e plakur si pëllumbat. Kjo jot kushërirë,
që mos ia arriftë...
– Fajin e kam unë, - e ndërpreu Gliqeria.
– Si ti, si ajo, mëndjefyçka të dyja. Ku e lashë?
Kjo jot kushërirë ta dinte se një taksi të paguante
e të dërgonte të më merrte, në vend që të na
shkruante këta dy gisht letër.
Lajthitje dimërore
2
Qielli i bardhë i janarit mbulonte kodrat e ulëta
dhe gjithë qytetin bregdetar. Nëpër rrugë
mbretëronte rrëmuja e zakonshme e ditëve të
festave. Era e ftohtë merrte me vehte letrat shumë
ngjyrëshe të kapeleve të fëmijëve dhe copra
urimesh e fjalë përgëzimi që kalimtarët ja dërgonin
njëri – tjetrit.
Edhe në stacionin e trenit dhe në rrugët që të
çonin drejt tij, kishte lëvizje të madhe. Të vinte
çudi se si tamam ditën e parë të Vitit të Ri, në
këtë ditë të hareshme, njeriu mund t’i hipte trenit
dhe të niste një udhëtim të mërzitshëm. Por,
mbase, nuk ishte udhëtim i mërzitshëm, sepse
treni mbushej plot me udhëtarë çakërrqejf që
hipnin ose zbrisnin nga vagonat, që kushedi ku e
kishin kaluar natën e Vitit të Ri dhe po ktheheshin
në shtëpi më të gëzuar nga ç’ishin nisur.
Në vagonin e fillimit, Mirela e Pirro Morina, zunë
dy vende pranë dritares nga ajo anë ku mund të
përshëndesnin njerzit e tyre, poshtë në platformë
Mirela hapi dritaren dhe u përkul jashtë, duke u
tundur dorën prindërve të saj dhe atyre të Pirros,
të afërmve, shoqeve e shokëve.
Rozi Theohari
– Nuse, mjaft tani, mbyll dritaren, se do të
ftoheni, – tha nga jashtë njëra prej grave.
– Dhe dëgjo, vish pallton, mjaft ndënje ashtu
lakuriq, - e këshilloi vjehrra.
Mirelës i pëlqente të rrinte vetëm me kostumin
e bardhë që i shkonte mjaft me flokët e kuqërremtë
në ndryshk dhe me një lule të vogël të bardhë të
vendosur me kujdes midis kaçurrelave. Asnjë stoli
e tualet tjetër nuk kishte përdorur, megjithatë,
sytë e saj të zinj të mëdhenj dhe fytyra tepër e
bardhë, tërhiqnin vëmendjen e kalimtarëve. Kurse
Pirros kostumi blu ja tregonte më të errët sytë e
kaltër. I gjatë, sa i vrenjtur e i hequr në fytyrë,
dukej se atij një merak i qëndronte gjthnjë varur
mbi kokë. Ai hodhi me bisht të syrit vështrime
majtas e djathtas për t’u siguruar se në vagon
ishte vetëm me nusen e tij të dashur dhe pastaj
nxorri kokën në dritare.
Ndërsa çifti përshëndeste me dorë, një grua e
hollë, me syze miopi dhe flokët e rregulluar me
permanent të vogël, hipi në vagon. Kur konduktorja
u bë gati të mbyllte kalimin gruaja me syze, me
gjeste të alarmuara i tregoi të shoqin që nxitonte
me një valixhe të madhe në dorë dhe cigare në
buzë. Ndërkohë që treni ishte vënë në lëvizje,
Mirela u zgjat jashtë dritares dhe u dërgoi një të
puthur prindërve.
– Nuse, aman, dritaren... Me këtë të ftohtë do
të merrni ndonjë bronko..., -u dëgjua përsëri zëri
i njërës prej grave.
Pirroja e uli dritaren dhe tek rrinte, pa se pranë
ndënjëses së tyre qëndronte në këmbë një djalë
me kitarë në dorë.
– Mund të ulem? – Tha ai.
– Janë të zëna! – U përgjigj Pirroja pa qejf...
Lajthitje dimërore
– Arjan! Eja se gjeta vend këtu, – i thirri
djaloshit një vajzë pak më tej.
Mirela zgjati kokën dhe pa vajzën.
– Nuk e dija se ishin çift, - u shfajësua Pirroja.
– Të posamartuar, si ne, - tha Mirela.
– Nga e di ti?
– E kemi të shkruar në ballë, - qeshi ajo.
Ai e pushtoi lehtas dhe ia afroi kokën tek supi.
Atë çast ishin afruar gruaja me syze dhe burri
i vonuar me valixhe. Pa pyetur fare, ai e vendosi
valixhen lart dhe u lëshua rëndë – rëndë pranë
Mirelës. Kur pa që e shoqja bëri një gjest
nervozizmi, burri u përkul si për të kërkuar ndjesë
dhe ndënji pranë Pirros.
– E turbullon duhani zonjushën? – pyeti Pirron.
– Jo, pse? – tha ky disi i habitur.
– Edhe treni besoj se nuk ju zë, ë?
– Epaminonda! – ju kthye e shoqja në qortim.
– Jo, po, ta dimë, - tha ai – ç’të keqe ka?
Qeshën shpenguar, ashtu si kot, që të katër.
Pastaj Nonda hoqi pallton gubë, dhe e vari. Doli në
një kostum të zi dopiopet, pak të ngushtë për trupin.
Koka e madhe dhe e rrumbullakët i anonte pak
nga e majta sikur i peshonte, ndërsa sytë e vegjël
dhe depërtues dukej sikur pyesnin vazhdimisht. I
përfshirë në rrezen e shikimit të së shoqes, ai bëri
disa gjeste të ngatërruara me të cilat i shpjegoi
Pirros se mund t’i ndërronin vendet. Përfundimisht,
të dy çiftet u ulën përkrah njëri tjetrit.
Nëpër vagona jehonte një zhurmë e përzier
britmash, urimesh, qeshjesh dhe shtytjesh. Kjo
“rendje” në ditët e festave e kishte mbushur trenin
plot. Të gjitha vendet ishin të zëna, njerzit rrinin
ngjeshur, madje edhe në këmbë.
Aty nga thellësia e vagonit u dëgjuan akordet e
Rozi Theohari
para të kitarës së djaloshit, Arianit. Nondën se
mbante vendi, ngrihej, shikonte, zgjaste veshin
ndërkohë që e shoqja, e turpëruar nga të gjitha
këto lëvizje të tij, e tëhiqte fsheurazi nga xhaketa.
– E po, të njihemi, -tha ai duke iu drejtuar
Pirros.
– Nonda Qukësi, nëpunës, ime shoqe Serafina,
pensioniste, vuan nga një neurozë...
Prezantimi shkaktoi reagime të ndryshme.
Mirela kafshoi buzën e mezi e mbajti të qeshurit.
Pirroja, që gjatë gjithë kohës qëndronte si i
bezdisur, i mbante sytë jashtë dritares. Serafina,
e mërzitur, i binte vazhdimisht me bërryl të shoqit.
Nonda priste duke i parë me sytë e tij gazmor, plot
mirësi.
Heshtjen e prishi Mirela:
– Pirroja, burri im, mekanik ... Mirela,
infermiere. Të dielën u martuam.
– Ah! Çift i ri! Përgëzime, urime, një mijë
urime... Edhe ne po ashtu... të dielën, - tha Nonda.
– Të dielën? – Pyeti Pirroja, i habitur.
Nonda ndjeu më shumë se kurrë bërrylin e së
shoqes në kurriz...
– Pse, mos dini njeri që është martuar të
hënën?
– Qënkeni shakaxhi, -tha Pirrua me qejf.
Nonda u mat të thoshte diçka por Serafina s’ia
ndante bërrylin nga ijet. Ai ia shkeli syrin.
– Për ku? – pyeti Mirela.
– Në kampin malor të qytetit S. – tha Serafina.
– Edhe ne aty po shkojmë.
Bisedën e tyre e ndërpreu konduktorja, një
flokë kaçurrele bionde me divizën blu të shërbimit,
që i rrinte puq pas trupit.
– Biletat, shok... , biletat në përgjithësi...Ou
Lajthitje dimërore
....! Në mos gabohem, një çift i ri, - tha ajo kur vuri
re lulen e bardhë në flokët e Mirelës. – Të
trashëgoheni! – Ajo u shtrëngoi duart të dyve. –
Jetë të lumtur... Me mbarësi po e nisim Vitin e Ri.
– Ju faleminderit, - u përgjigj Nonda dhe i
zgjati edhe ai dorën.
Pirroja nxori me ngut nga çanta një kuti me
llokume dhe e hapi me ceremoni.
– Ou... po këto janë të tepërta, - tha
konduktorja dhe, me llokume në dorë, uroi sërish.
Epaminonda, me një shkathtësi që s’i shkonte
fare, ia rrembeu Pirros kutinë e llokumeve dhe
mori një për vete.
– S’janë të tepërta hiç, shoqja konduktore, këto
janë tamam për sot. Haj, urime, përgëzime,
trashëgime. Na, more, shoku polic, - i thirri ai policit
të vagonit. – Po eja këtu e na uro çiftet e reja...
Polici u afrua me çap të ngadaltë, lëvizi pak
kapelen mbi ballë dhe, pa marrë akoma llokumin,
i tha Pirros:
– Të trashëgoheni, me një djalë!
– Faleminderit dhe me gazet tuaja, - tha Nonda.
– Po ju, vjehrri? – Pyeti polici.
– Shkesi! – Tha Nonda me shaka.
Polici i rrahu krahët me dashamirësi dhe u
largua.
U dëgjuan përsëri akordet e kitarës. Nonda
kërceu nga ndenjësia sikur e shtyu njeri nga poshtë
me sustë.
– Ika unë, Serafinë, - paralajmëroi të shoqen,
– dhe ki kujdes se mos të ngjitet llokumja pas
dhëmbëve e të dalin protezat...
Ai u zhduk në mes të udhëtarëve para se të
merrte vështrimin kërcënues të saj.
Te Ariani e nusja e tij, kishte krisur kënga. Ariani
Rozi Theohari
shoqëronte me kitarë një grup të rinjsh e të rejash
që rrinin në këmbë. Midis tyre çau koka e Nondës.
Të rinjtë i lëshuan vend dhe e ndërprenë këngën.
– Mosni, mosni, përkundrazi... , ju lutem
vazhdoni, - tha Nonda i skuqur në fytyrë dhe filloi
të mbante ritmin me dorë. Pastaj, me një zë të
këndshëm baritoni, ia nisi vet këngës.
Ftujkes e bardhë, moj me zile...
Djemtë e vajzat përplasën duart dhe e
shoqëruan deri në fund. Gjatë gjithë kohës
Serafina e mbante kokën zgjatur në drejtim të
këngëtarëve, duke hetuar me dyshim çdo lëvizje
të të shoqit.
– Epaminonda vdes për një çikëz këngë... , - u
tha Pirros e Mirelës, por dukej sheshit se ky “huq”
asaj nuk i pëlqente aq fort.
I shoqi u kthye pas pak, duke u troshitur nga
rrapëllima e trenit e duke fshirë qafën me shami.
– Sa bukur këndoni! – i tha Mirela.
– Unë kam kënduar në korin e Asamblit të
Ushtrisë. Do të më merrte Opera, por m’u bë një
kallo në fyt dhe që atëhere...
Nonda e preu fjalën përgjysëm, mbasi ishte
afruar Ariani me nusen, Nelin.
– Me sa morëm vesh... të posamartuar... Ju
urojmë jetë të lumtur, - tha Neli disi e emocionuar
dhe i zgjati dorën Mirelës dhe Pirros.
– Mund t’i ndani edhe këto bombone? Edhe ne
jemi..., - i tha Ariani Nondës.
– Me kënaqësi, - tha Nonda dhe filloi t’u jepte
bombone disa udhëtarëve që ishin afër.
– Urime, u dëgjua gjithandej, - çiftet e reja
shtrënguan duart.
Nonda, me zellin e tij të veçantë, shkoi dhe më
tej. U afrua tek një ndenjëse ku ishin ulur një
Lajthitje dimërore
burrë me syze dhe një plak. Syzja gjatë gjithë
kohës ishte i zhytur në leximin e një libri, ndërsa
plaku po lexonte në gazetë artikullin “Festa
tradicionale e Vitit të Ri...”
– S’është serioze! – tha syzja.
– Kush? – pyeti plaku.
– Na qerasin me ëmbëlsira sikur jemi kalamanj
– Tamam, jemi burra apo ç’jemi? - tha Nonda
që i kishte dëgjuar.
Ai nxitoi, rrëmbeu çantën e së shoqes dhe nxori
që andej një shishe raki.
– Kështu po, - tha plaku dhe u afrua të uronte
çiftet.
– Me fat të bardhë, me jetë të bardhë, si kjo
borë që po bie! – tha ai.
Kishte nisur të binte borë me flokë të imët. Në
dritaret e trenit u mblodhën fëmijët duke lëshuar
piskama gëzimi e hareje. Dikush ia mori këngës
për borën e parë.
Mirela dhe Pirroja u ngritën në këmbë dhe
mbështetën kokën te xhami. Ai e kishte kapur lehtë
në sup. “S’e ke hapur gojën fare...,” – i pëshpëriti
ajo në vesh. “M’i ke vjedhur fjalët ti” – ia ktheu
ai. ”Pastaj, ç’i do fjalët, mjafton që të kam ty
pranë... të tjerat s’kanë rëndësi.” “ E di, po të tjerët
ndoshta ofendohen.” “Nuk i ftoi njeri të uleshin
këtu... Do të isha i lumtur të ishim vetëm të dy...”
“Mos doje të kishe gjithë trenin në dispozicion?”
U ulën përsëri dhe u ndodhën para një të
papriture. Mbi tavolinën e vogël dhe mbi gjunjët e
Nondës e të Serafinës ishin përhapur lloj-lloj
ushqimesh, ëmbëlsirash e frutash. Shishja e
rakisë tani kishte arritur te gjysma, megjithëse
nga qëndra e zërit herë pas here porositej, midis
të tjerash, se në tren ndalohej pija alkoolike.
Rozi Theohari
– Eu..., sot na falet, - thoshte Nonda, - do të
pimë se kemi për të uruar shumë gjëra. Ja për
shembull, ti shok, - i tha ai një puntori që ishte
ulur nga ana tjetër e ndenjëses, - e ke realizuar
planin vjetor?
– Ai ka turp të thotë, - ia priti e shoqja, - po ka
tre muaj që e ka realizuar...
– E shikon? – u gëzua Nonda – e meriton një
dolli. – Dhe i zgjati punëtorit shishen e rakisë.
Kur kjo i erdhi përsëri në dorë, tha:
– Dhe tani do të nisem e do të shkoj te makinisti
i trenit, mbase dhe ai e ka tejkaluar planin e
udhëtimeve e të udhëtarëve.
– Na, ore ti, je në vete? – i tha e shoqja dhe e
tërhoqi prej xhakete.
Nonda u ul në vendin e tij dhe ndjeu vështrimin
e gëzuar e miqësor të Pirros e Mirelës.
– Po ç’më rri si hu, moj grua, po ti s’u ke dhënë
të hanë asgjë fëmijëve, - iu drejtua ai Serafinës.
– Se mos le kohë ti të mendohemi për të gjitha,
-i tha ajo dhe i ndau ushqimet në racione të
barabarta.
Mirela, edhe ajo nga ana e saj, hapi çantën
dhe i ndau të gjitha ç’kishte me vete.
Nonda hëngri radhazi tri byreçka me reçel që
ia dhuroi Mirela.
– Qënkan të shijshme, - i tha. – Vetë i ke
ashtisur?
– Jo vjehrra.
– Di të bësh byreçka si këta ti Fina?
– Ç’pyetje çiliminjsh! Domosdo që di, - tha ajo
e pakënaqur. E shpoi me bërryl dhe shtoi: - Dreqi
vet është. Të thuash ti, s’ka ngrënë kurrë!
– Hm... kam ngrënë, si jo, - tha Nonda. – E
kisha fjalën për byrekët me marmalatë...!
